W Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku, na Ukrainie została zaprezentowana „Historia Twierdzy Stanisławowskiej 1662-1812”, autorstwa polskiego historyka Czesława Chowańca, urodzonego w Stanisławowie w roku 1899, badacza relacji polsko-tureckich czasów Jana III Sobieskiego, historii polskiej diaspory, dziejów Stanisławowa i jego zabytków oraz wielonarodowych społeczności Pokucia.
Przez wiele lat materiały o historiii Twierdzy Stanisławowskiej nie były dostępne szerokiej publiczności. Dopiero w 2015 roku zostały odnalezione w Bibliotece Polskiej w Paryżu, przez naukowców ukraińskich. Mieściły się w kilkunastu teczkach: fotografie, mapy, plany, rękopisy, maszynopisy – w sumie około trzech tysięcy dokumentów.
Foto: Włodzimierz Harmatiuk
- Na obecność literackiej spuścizny po Czesławie Chowańcu w Bibliotece Polskiej w Paryżu, uwagę zwrócili pracownicy Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, dr hab. Janusz Pezda i dr Witalij Nagirnyj, już w 2012 roku – mówi prof. Myrosław Wołoszczuk z Państwowego Uniwersytetu Przykarpackiego im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku, dyrektor Centrum Studiorum Mediaevalium. Dokonał on opracowania materiałów Czesława Chowańca, we współpracy z Norbertem Miką, historykiem-mediewistą z Raciborza oraz krajoznawcą z Iwano-Frankiwska, Zenowijem Fedunkiwym.
Zgromadzony materiał zawiera różnego rodzaju teksty, napisane głównie w języku polskim, ale także francuskim, włoskim, niemieckim, łacińskim, jak również transliterowane z języka ukraińskiego prace niektórych historyków ukraińskich. Spośród źródeł, po które sięgał autor publikacji, są materiały na przykład z Biblioteki Jagiellońskiej, Archiwum Czartoryskich czy też Biblioteki i Archiwum Ossolińskich we Lwowie.
Foto: Włodzimierz Harmatiuk
Książka zawiera materiały potwerdzające, że Twierdza Stanisławowska i Stanisławów odgrywały ważną role na mapie geopolitycznej ówczesnej Europy. Potoccy korespondowali z dworem francuskim, mieli relacje ze Szwedami i Turkami.
- Książka nie daje odpowiedzi na wiele pytań, raczej stawia nowe pytania - mówi krajoznawca Zenowij Fedunkiw. – Jest źródłem dla nowych badań historycznych zarówno samego miasta, jak i tego okresu historycznego- dodaje.
Publikacja książki „Historia Twierdzy Stanisławowskiej 1662-1812” jest projektem Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku, wspartym przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie" w ramach sprawowania opieki Senatu RP nad Polonią i Polakami za granicą.
- Złożyliśmy wniosek projektowy do Fundacji w ramach konkursu grantowego realizowanogo przez Senat RP i szczęśliwie udało nam się ten grant uzyskać i publikacja ujrzała światło dzienne. Cieszymy się ogromnie, że takie publikacje powstają, ponieważ kolejne pokolenia muszą tą wiedzę zdobywać, żeby dalej mówić o magii Stanisławowa, którego już nie ma – powiedziała Maria Osidacz, dyrektor CKPiDE.
Foto: Włodzimierz Harmatiuk
Książkę „Historia Twierdzy Stanisławowskiej 1662-1812” wydano w nakładzie 500 egzemplarzy. Część z nich zostanie przekazana bibliotekom w Iwano-Frankiwsku. Grupa redakcyjna już zastanawia się nad tłumaczeniem „Historii Twierdzy Stanisławowskiej” na język ukraiński.
Zapraszmy do wysłuchania relacji Włodzimierza Harmatiuka.