Historycy z Instytutu Solidarności i Męstwa odnaleźli 142 osoby, które niosły pomoc Polakom podczas wydarzeń na Wołyniu w okresie 1943-44 - poinformował w czwartek PAP Instytut. Z tej grupy wybrano 10 Ukraińców, którzy mają szansę na odznaczenie Medalem "Virtus et Fraternitas".
- Na Wołyniu byli ludzie, którzy pomagali Polakom. Byli ukraińscy patrioci, którzy wybrali inną drogę niż UPA. Narażali życie, żeby pomagać prześladowanym i zabijanym masowo Polakom. Osoby ratujące innych mogły być lewicowe, prawicowe, postępowe albo bardziej tradycyjne, ale łączyło je głębokie zakorzenienie w wartościach, w poczuciu, że pewne działania muszą zostać podjęte bez względu na skalę ryzyka. To wszystko zawiera się w nazwie instytucji - Solidarność i Męstwo - powiedziała wiceminister kultury prof. Magdalena Gawin, cytowana w informacji ISiM.
142 osoby
Zespół archiwalno-badawczy Instytutu Solidarności i Męstwa wytypował 142 osoby, które niosły pomoc Polakom podczas wydarzeń na Wołyniu w okresie 1943-44 r. Z tej grupy, po przeanalizowaniu opublikowanych wspomnień, zachowanych materiałów archiwalnych oraz spotkań z dziennikarzami, działaczami pozarządowymi i badaczami zajmującymi się tematem wytypowano grupę 10 Ukraińców z Kisielina, Lulówki i Horochowa. "Po zgromadzeniu odpowiedniego materiału badawczego zostanie on przekazany do Rady Pamięci Instytutu Solidarności i Męstwa, która zadecyduje o skierowaniu wniosku do prezydenta o odznaczenie tych osób Medalem »Virtus et Fraternitas«" - napisano.
- Jesteśmy bardzo zadowoleni z tak szybkich efektów pracy archiwistów w naszym zespole. Planujemy do końca roku odznaczyć pierwszą grupę osób odznaczeniem »Virtus et Fraternitas« - powiedziała dyrektor Instytutu Solidarności i Męstwa Monika Cornell.
Niezamknięta lista
ISiM zaznacza, że lista osób wskazanych do oznaczenia medalem nie jest ostateczna i spośród odnalezionych 142 osób mogą być wytypowani kolejni.
Medal "Virtus et Fraternitas" ma być nagrodą dla osób zasłużonych w niesieniu pomocy lub pielęgnowaniu pamięci o osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości będących ofiarami zbrodni sowieckich, nazistowskich zbrodni niemieckich, zbrodni z pobudek nacjonalistycznych lub innych przestępstw stanowiących zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości lub zbrodnie wojenne, w okresie od dnia 8 listopada 1917 r. do dnia 31 lipca 1990 r.
Odznaczenie będzie nadawane przez prezydenta na wniosek dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa. Wnioski o nadanie Medalu "Virtus et Fraternitas" przedstawia prezydentowi dyrektor ISiM po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady Pamięci ISiM, a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego lub zamieszkałych stale za granicą dodatkowo po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw zagranicznych.
Zbrodnia wołyńska
Masowe zbrodnie popełnione w latach 1943-45 przez OUN i UPA na ludności polskiej głównie na Wołyniu i w Galicji Wschodniej określane są mianem Zbrodni Wołyńskiej. Jej kulminacja nastąpiła 11 lipca 1943 r., gdy oddziały UPA w skoordynowany sposób zaatakowały około 150 polskich miejscowości, zabijając wówczas 10-12 tys. ich mieszkańców.
W ocenie polskich historyków Zbrodnia Wołyńska była ludobójczą czystką etniczną, w której zginęło ogółem ponad 100 tys. osób. Są też szacunki mówiące o 120-130 tys. ofiar. Dla badaczy z Ukrainy zbrodnie były konsekwencją wojny prowadzonej przez Armię Krajową z UPA, w której wzięła udział ludność cywilna. Strona ukraińska ocenia swoje straty na 10-12, a nawet 20 tys. osób
IAR/dad