W Werhowinie (dawnym Żabiu) w obwodzie iwano-frankiwskim i na szczycie góry Pop Iwan obchodzono jubileusz 80-lecia otwarcia Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego Uniwersytetu Warszawskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Mieści się ono na wysokości 2022 metrów nad poziomem morza.
Od 2007 roku Studium Europy Wschodniej UW wspólnie z Przykarpackim Narodowym Uniwersytetem im. Wasyla Stefanyka dokładają wszelkich starań, aby przedwojenne obserwatorium, zwane Białym Słoniem, znów mogło działać, jak dawniej.
O początkach odbudowy Obserwatorium opowiedział Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej UW.
„Kiedy w 2007 roku byłem tam po raz pierwszy, tylko najwięksi optymiści mogli sądzić, że znajdą się odważni dla rekonstrukcji obserwatorium. Prawdziwą rekonstrukcję zaczęliśmy w 2012 roku. Przez te sześć lat prac, po pierwsze, został położony dach z blachy miedzianej. Gdyby budynek nie został nakryty, prawdopodobnie już by przestał istnieć. W tym roku zostaną położone ostatnie stropy w części meteo. To spowoduje, że od tej pory cały budynek będzie zabezpieczony” – zaznaczył dyrektor Malicki.
- Na dzień dzisiejszy jest to największy humanistyczny projekt w relacjach polsko-ukraińskich. Faktycznie otwieramy jedną ze ścieżek, jak trzeba budować zaufanie, przyjaźń na poziomie międzyludzkim, który jest bardzo ważny, ażeby integrować społeczeństwo i realizować wspólne projekty, który będą łączyć – powiedział Ihor Cependa, rektor Przykarpackiego Uniwersytetu.
„Po 80 latach od czasów otwarcia Obserwatorium na Popie Iwanie ma szanse stać się symbolem zarówno współpracy polsko-ukraińskiej, szczególnie na niwie naukowej, ale także turystycznej. To jest miejsce, gdzie polsko-ukraińskie służby ratownicze mają szanse współpracować” – zaznaczył Jerzy Kwieciński, minister Inwestycji i Rozwoju RP.
Wprowadzeniem do jubileuszu była konferencja popularnonaukowa podczas której przedstawiono zarys historyczny Białego Słonia. Przedsięwzięcie uświetnił występ chóru „Collegium Musicum UW”.
W pomieszczeniu obserwatorium dyrektor Jan Malicki wspólnie z ministrem Jerzym Kwiecińskim złożyli znicze w intencji Władysława Midowicza, pierwszego i jedynego kierownika obserwatorium.
Podczas obchodów nie zabrakło też muzyki huculskiej w wykonaniu miejscowego zespołu. Otwarte 29 lipca 1938 roku obserwatorium nosiło imię marszałka Józefa Piłsudskiego. Jest odbudowywane m.in. ze środków wydzielane przez instytucje polskie i ukraińskie, dzięki współpracy Studium Europy Wschodniej UW oraz Przykarpackiego Narodowego Uniwersytetu im. Wasyla Stefanyka. Po odnowieniu powinno pełnić wiele ról, w pewnym zakresie pierwotną rolę obserwatorium astronomiczno-meteorologicznego, centrum badawczego dla naukowców, bazy praktyk studenckich. Od września ubiegłego roku pełni także funkcję polsko-ukraińskiej stanicy ratownictwa górskiego.
Relację z Werchowyny przygotowali Eugeniusz Sało i Konstanty Czawaga z "Kuriera Galicyjskiego".